Katoen: geschiedenis, kenmerken en gebruik
De katoenplant
Katoen wordt gemaakt van de natuurlijke vezels van katoenplanten.
De katoenplant of Gossypium is een geslacht van 39-40 struiken uit de kaasjeskruidfamilie of Malvaceae.
Katoenplanten leveren de vezel voor het weven van katoen en uit de zaden wordt katoenolie geperst.
Katoen bestaat voornamelijk uit cellulose, een onoplosbare organische verbinding die cruciaal is voor de structuur van de plant, en is een zacht en donzig materiaal.
Om voldoende vezels te maken heeft een katoenplant veel zon nodig en een lange periode zonder vorst en veel regen.
Op het zaad van de katoenplant komt een zeer korte eencellige vezel, zaadpluis, voor die niet van het zaad verwijderd kan worden en niet geschikt is voor het maken van katoendraad. Deze vezels zijn geheel gevuld met cellulose.
Er komen ook lange eencellige vezels op het zaad voor. Deze laten makkelijk het zaad los. Deze cellen zijn niet geheel gevuld met cellulose waardoor ze bij het drogen krimpen. De cellulose in deze vezels is spiraalsgewijze gevormd, waardoor de vezel gedraaid is. Juist deze twee eigenschappen zorgen ervoor dat vezel tot katoendraad gesponnen wordt.
Bij sommige rassen is de korte vezel helemaal verdwenen en is alleen nog de lange vezel aanwezig.
Katoen is een stapelvezel.
Dit betekent dat het katoen is samengesteld uit verschillende, verschillende lengtes vezels.
De term “katoen” verwijst naar het deel van de katoenplant dat in de bol groeit – de omhulling voor de donzige katoenvezels. Katoen wordt gesponnen tot garen dat vervolgens wordt geweven om een zachte, duurzame stof te creëren.
Waar komt katoen vandaan?
Het woord katoen komt van het Arabische woord ‘quton’. De eerste productie van katoen vond plaats in India, waar het materiaal dateert uit het vijfde eeuw voor Christus.
De eerste katoenmachine, een hulpmiddel dat de katoenpluisjes van de plantenzaden scheidt, werd in de dertiende eeuw in India uitgevonden. De katoenmachine maakte de productie van katoen veel gemakkelijker en sneller, waardoor katoen zich als een veelgebruikt textiel verspreidde.
Tijdens de industriële revolutie, met de uitvinding van nieuwe technologieën zoals de spinnerij, het spinnenframe en de spinnende muilezel, werd Groot-Brittannië een van de leidende katoenproducenten.
Het was echter de uitvinding van de Amerikaanse Eli Whitney van de mechanische katoenmachine die leidde tot een verhoogde productie van het materiaal in de Verenigde Staten en Europa. Deze nieuwe machine scheidde de zaden snel en efficiënt van de katoen.
Zo verminderde het aantal uren handarbeid dat nodig was om een baal katoen te produceren van 600 uur tot slechts 12 uur. Rond dezelfde tijd begonnen met name de zuidelijke staten in Amerika meer katoen van hoge kwaliteit te produceren.
Samen met China en India zijn de Verenigde Staten nog steeds een van de grootste katoenproducenten ter wereld
Waar groeit deze plant?
Katoen groeit in bijna alle tropische en subtropische regio’s over de hele wereld, inclusief de VS, China, India, Oezbekistan, Pakistan, Brazilië en Turkije.
In de Verenigde Staten is Texas de grootste katoenproducent en de regio South Plains in het noorden van de staat is het grootste aaneengesloten katoenteeltgebied ter wereld.
Hoe wordt katoen verwerkt?
De productie van katoen is een zeer ingewikkeld proces: van het planten van katoenzaden tot het plukken van het katoengewas tot de verwerking ervan in een katoenmachine.
Waar katoen vroeger met de hand werd geplukt en gescheiden, begint de productie van katoen tegenwoordig met een katoenplukker (die de hele plant plukt) of een katoenstripper, met strippen van de bol van de plant.
Nadat het katoen is geplukt, wordt het in balen verpakt en opgeslagen in de velden voordat het naar de gins (ontkorrelmachines) wordt gestuurd.
Bij de katoenmachine worden de wattenbalen schoongemaakt en opgezwollen om het materiaal te scheiden van vuil, zaden en pluisjes.
Nadat het katoen door de machine is gegaan en volledig is gescheiden van de zaden, wordt het ruwe katoen samengeperst en opgeslagen, klaar om naar textielfabrieken te worden verzonden voor verdere productie.
Het gereinigde en pluizige katoen wordt door een kaardmachine gehaald, die het materiaal verder reinigt en de korte vezels vormt tot een lang niet-getwist touw dat vervolgens klaar is om te spinnen en te weven.
Welke verschillende soorten zijn er?
Er zijn vier verschillende soorten katoen met elk hun eigen kenmerken.
- Pima katoen: dit katoensoort wordt beschouwd als het beste katoensoort ter wereld. De vezels van pima-katoen zijn extra zacht en extra lang. De katoen komt oorspronkelijk uit Zuid-Amerika en het Amerikaanse zuidwesten. Pima-katoen is zeer gewild bij producenten van eindproducten omdat het bestand is tegen vervagen, scheuren en kreuken.
- Egyptisch katoen: dit katoen lijkt erg op pima-katoen. De twee zitten zelfs in dezelfde wetenschappelijke klasse: gossypium barbadense. Egyptisch katoen heeft dan ook dezelfde resistente eigenschappen. Verschil zit erin dat deze soort verbouwd wordt in de Nijlvallei in Egypte.
- Upland katoen: dit soort katoen heeft zeer korte vezels en maakt ongeveer 90% uit van de totale katoenproductie ter wereld. Het gewas is inheems in en geteeld in Midden-Amerika, Mexico, het Caribisch gebied en Zuid-Florida.
- Organisch katoen: Biologisch katoen is elk type katoen dat wordt verbouwd zonder chemicaliën en van planten die niet genetisch gemanipuleerd zijn.
Wat zijn de kenmerken van katoen?
Katoen is een populaire vezel in de textielindustrie.
Dit komt voornamelijk doordat katoen een aantal onderscheidende eigenschappen heeft:
- Zachtheid: De katoenplant is zacht en donzig en dit zorgt ervoor dat een stof vaak dat zachte gevoel behoudt.
- Duurzaamheid: De celstructuur van de katoenplant is sterk, waardoor een taaie en slijtvaste stof ontstaat.
- Absorptievermogen: Katoenen stof is een zeer absorberende stof doordat er veel ruimte is tussen de katoenvezels.
- Houdt de kleurstof goed vast: Vanwege zijn absorberende aard neemt katoen zeer gemakkelijk kleurstof op en kan het in een grote verscheidenheid aan kleuren worden verwerkt.
- Ademend vermogen: De vezelstructuur van katoen maakt het beter ademend dan synthetische vezels.
- Geen statische lading: Katoen geleidt geen elektriciteit, daarom is statische elektriciteit geen probleem met katoen.
Wat zijn veelvoorkomende toepassingen?
Katoen heeft veel toepassingen in uiteenlopende industrieën.
We noemen er zes.
- Geweven stof: Katoen wordt gebruikt om een verscheidenheid aan geweven stoffen te maken, waaronder canvas, denim, damast, flanel en meer.
- Kleding: Katoen is een vaste waarde in de textielindustrie vanwege zijn massaproductie, zacht gevoel, duurzaamheid en absorptievermogen. Katoen wordt vaak gebruikt voor T-shirts, spijkerbroeken, jurken, sweaters en nog veel meer.
- Lakens en handdoeken: Omdat katoen extreem zacht en absorberend is, is het een ideale stof voor slaapkamerlinnen en handdoeken die nodig zijn om vocht op te nemen.
- Ondergoed: Om dezelfde redenen maakt katoen comfortabele en duurzame onderkleding.
- Huisdecoratie: Katoen wordt ook door het hele huis gebruikt voor stoffering, gordijnen, vloerkleden, kussens.
- Katoenzaadolie: Katoenzaad is een bijproduct van het katoenproductieproces en de zaden worden gebruikt om katoenzaadolie te maken. Katoenzaadolie wordt gebruikt voor saladedressing, margarine, make-up, zeep, kaarsen en meer.
Hoe katoen wassen?
Katoen kan in de wasmachine worden gewassen of chemisch worden gereinigd. De instructies variëren op basis van de kleur van de stof en de samenstelling (zoals een katoenmix). Zorg ervoor dat je altijd het label controleert voor was instructies.
Een bank met een meubelstof van katoen kan lastig te reinigen zijn of laat de kleur los als het nat wordt.
Ook belangrijk om te weten.
En een losse hoes van de bank of stoel altijd nat weer om de kussens doen